Құрметті пайдаланушылар!
Ж. Бектұров атындағы Қарағанды облыстық жасөспірімдер кітапханасының ресми сайтына қош келдіңіздер. Біздің кітапхана – облыстағы ең ірі ақпараттық-әдістемелік орталықтардың бірі.
Бүгінде жасөспірімдер кітапханасы тек өзінің оқырмандарына ғана емес, Қазақстанның әрбір тұрғыны үшін ашық. Бізді жетілдіре түсетін кез-келген ойларыңыз бен ұсыныстарыңызды қуана қабылдаймыз.
Азаматтарды жеке қабылдау әр бейсенбі күні сағат 16:00-ден 18:00-ге дейін жүргізіледі.
Қабылдауға жазылу телефоны: +7 (7212) 43-06-50
Онлайн-қабылдауға келіп түскен өтініштер алдымен кітапхана басшысы тарапынан қаралады, кейін жұмыстың тиісті бағыттары бойынша мамандарға жолданады. Өтініштерді қарау мерзімі - 15 күн.
Құрметпен, кітапхана басшысы Қаленова Нұргүл Қасымханқызы.
Абайдан кейінгі қазақтың жазба әдебиетінде әр жанрда еңбек етіп, ерекше көзге түскен көрнекті ақындарының бірі Сұлтанмахмұт Торайғыров болды.
Ол 1893 жылдың 28 қазанында Көкшетау облысының Қызылту ауданында туған. Оның әкесі Шоқпыт (шын аты Әбубәкір) атанған кедей, момын шаруа адамы болған.Шоқпытта екі баласы болған: Байқоңыр, Сұлтанмахмұт. Сұлтанмахмұттың екі жасында шешесі өліп, жетімдікті көріп өседі. Әкесі әйелі өлген соң балаларын алып, өзінің туған жері Павлодар облысының Баянауыл ауданына көшеді. Ақынның балалық шағы Баянауылда өтеді. Алғашқыда ол Әлі, Тортай, Мұқан деген ауыл молдаларында оқиды. 1908 жылы Сұлтанмахмұт Баянауылдағы Әбдірахман деген молданың медресесіне түсіп, одан 2-3 жыл сабақ алады. Молданың ұрып – соғуына шыдай алмай, ол оқуды тастап кетеді. Молданың қаталдығын, надандығын сықақ етіп өлең шығарады. Ол 1911 жылы бір қыс бойы Нұрғали Бекбауов деген мұғалімнен оқиды. Нұрғали жаңаша оқыған, көзі ашық, сауатты мұғалім болған. Оның көмегімен Сұлтанмахмұт қазақ, татар тілдерінде шыққан әдеби кітаптарды, газет – журналдарды оқуға дағдыланады. Өзінің білімінің саяздығын сезген Сұлтанмахмұт 1912 жылы Троицк қаласына барып, Ахун Рахманқұли деген татардың медресесінде оқуға түседі. Бірақ тұрмыс жағдайының ауырлығынан мұнда ұзақ оқи алмайды. Қаржының тапшылығынан көп қиыншылық көріп, ауруға шалдығады. Жаз шыға Троицк маңындағы бір ауылға бала оқытуға кетеді. Ондағы ойы бала оқыта жүріп, денсаулығын түзеп, қаржы жинап, қайта оқуға келу болады. Ол бала оқытудан бос уақытында, өз бетімен оқумен шұғылданады, өлеңдер жазады. Сұлтанмахмұт Торайғыров қазақтың ұлы ақыны Абайға да мінездеме беріп, оны қазақ әдебиетінің өкілдерінің бәрінен ерекше, дара тұлға деп бағалайды. Ол аз өмірінің ішінде (небәрі 27 жас жасаған) әлденеше лирикалық өлең, ондаған мақала, екі роман, 5-6 поэма жаңа сатыға көтерген, Абайдан кейінгі ірі суреткер, реалист ақын болып табылады.
Елімізде республикалық «Бір ел – бір кітап» акциясы 2007 жылдан бастап өткізіліп келеді. Акцияның мақсаты – ұлттық әдебиетіміздегі ең үздік деген туындыны оқу және насихаттау, оқу мәдениетін қолдау және дамыту, рухани мұрамызды сақтау, жас ұрпақты патриоттыққа және адамгершілікке тәрбиелеу. Акция қоғамның отандық әдебиетке, оның ішінде классикаға, қазіргі әдебиет пен поэзияға деген қызығушылығын арттыруға мүмкіндік туғызады.
«Бір ел – бір кітап – 2018» республикалық акциясы бойынша үш бірдей кітап: Шәкәрім Құдайбердіұлының «Үш анық», Немат Келімбетовтің «Үміт үзгім келмейді» және Бауыржан Момышұлының «Ұшқан ұя» кітаптары таңдап алынды. Бұл кітаптарды оқу - жыл бойы насихатталатын болады.
Ойшыл ақын
Шәкәрім Құдайбердіұлы ұлы Абайдың дәстүрін жалғастырушы ірі ақын, ғұлама ойшыл, тарихшы, аудармашы, сазгер. Ол бұрынғы Семей облысы, Абай ауданы, Шыңғыс тауының бөктерінде 1858 жылы, 11 шілдеде дүниеге келген. Әкесі-Абайдың ағасы - Құдайберді қайтыс болған соң, Абайдың тәрбиесінде болады. Жеті жасынан өлеңге қабілеттілігін танытады. Өз бетімен араб, парсы, түрік, орыс тілдерін игеріп, шығыс, орыс классиктерінің шығармаларынан нәр алады. Әртүрлі өнер түрлерін игереді. Жиырмадан асқанда ел басқару ісіне араласады. Абай қайтыс болған соң, ақын аға өсиетімен 1905-1906 жылдары қажылық сапармен Араб, Түрік, Еуропа елдерін аралайды. Әлем кітапханаларында білім қазыналарымен танысады. Дін мен философия, ғылым салаларын игереді. 1908 жылдан бастап елден шет кетіп, таза шығармашылық жұмыспен шұғылданады. Түрік, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі, «Мұсылмандық шарты» кітабы 1911 жылы Орынборда, «Қазақ айнасы» өлеңдер жинағы, «Қалқаман-Мамыр», «Еңлік-Кебек» поэмалары 1912 жылы Семейде басылып шығады. Орыстың ұлы жазушысы Л.Н.Толстоймен хат алысып, өзін оның шәкірті санайды. 1931 жылы бандылармен байланысты деген жалған айыптаумен кеңес қарулы топ мүшелерінің қолынан атып өлтіріледі. 1988 жылы ақын аты ақталды. Ш. Құдайбердіұлының әдеби мұрасы аса бай. Ол поэзия, проза, аударма, тарих, трактат саласында жұмыс істеп, Абай дәстүрінде демократтық-халықтық, гуманистік-халықтық бағыт ұстады.
Ш. Құдайбердіұлының қаламынан терең ойлы, сыршыл лирик. өлеңдер, «Қалқаман-Мамыр», «Еңлік-Кебек», «Нартайлақ-Айсұлу» сияқты оқиғалы дастандар, «Әділ-Мәрия» романы жөне басқа да прозалық туындылар, аудармалар, тарихқа, философияға қатысты еңбектер, сазды әндер туды. 1911 ж. «Түрік, қырғыз, қазақ Һәм хандар шежіресі», 1912 ж. Семей қаласындағы «Жәрдем» баспасынан «Қазақ айнасы», «Қалқаман-Мамыр», «Жолсыз жаза яки кез болған іс», «Еңлік-Кебек», «Үш анық», «Мұсылмандық шарты», «Ләйлі-Мәжнүн» т. б. шығармалары жарық көрді. 1978 жылы Ленинградта шыққан «Поэты Казахстана» деген жинақта Құдайбердіұлының бірқатар өлеңдері орыс тілінде басылды. Үлкен жинағы 1988 ж. «Жалын» баспасынан жарық көрді.
Қазақ халқының қаһарман ұлы
Бауыржан Момышұлы (24 желтоқсан 1910 жыл-10 маусым 1982 жыл) - Кеңес одағының батыры, жазушы, Екінші дүниежүзілік соғыстың даңқты жауынгері, әскери қолбасшы, стратег және тактик. Бауыржан Момышұлы әдеби ет майданында да әскери ерліктерінен еш кем емес каһармандық іс тындырған қаламгер екені баршаға мәлім. Оның шығармаларының негізгі тақырыбы жауынгерлік мінез-құлықтың қалыптасуы, елдік пен ерлікті дәріптеу, жастарды Отан қорғауға дайын тұру рухында баулу, әскери тәлім-тәрбие болып табылады. Бауыржан Момышұлының басты шығармалары: «Офицер күнделігі», «Бір түннің оқиғасы» (1956), «Москва үшін шайқас» (1958), «Майдандағы кездесулер» (1962), т.б. Кеңес Одағының батыры И.В.Панфилов жайында «Біздің генерал» деген ғұмырнамалық хикаят жариялады. Ал «Ұшқан ұя» повесі 1976 жылы Казақ КСР Мемлекеттік сыйлығына ие болды.
Бауыржан Момышұлының "Ұшқан ұя" повесі (1974) - халқымыздың XX ғасырдың басындағы этнографиялық энциклопедиясы іспетті аса құнды, қазақ руханиятының қазынасы. Салт-сана, дәстүр, ұлттық келбеті өте шынайы суреттеледі. 1976 жылы Мемлекеттік сыйлыққа ие болған «Ұшқан ұя» кітабында он алтыншы жылдың дүрбелеңі мен күштеп ұжымдастыру кезіндегі тартыстар батыл айтылып, Кеңес өкіметі қалыптасуының алғашқы жылдары кеңінен қамтылған. «Ұшқан ұяда» әлем тарихы, жаратылыс шежіресі, жан-жануарлар болмысы, қауымының қалыптасуы, әлемнің пайда болуы, тірлік, өмір туралы алғашқы мағлұматтарды, азаматтық тұрғыдағы аңыз-әңгімелерді әжесінен естігенін үлкен сүйіспеншілік сезіммен есіне алған, сондай-ақ ненің жақсы , ненің жаман екенін, нені сүйіп, неден аулақ жүруді әжесінен үйренгенін мақтан етеді. Әкесі Момыш өз бетімен сауат ашқан, сол кездегі көзі қарақты адамдардың бірі болған. Ел арасында ағаш ұстасы және етікші, зергерлігімен танымал болатын.
Шығармада балалық шағында, көрген куә болған, есте қалған оқиғалар арқылы жалпы сол тұстағы әлеуметтік кезеңді, қоғамдық өмірді суреттеу мәселелерін басты міндет етіп қояды. Қаламгер өзінің ес біле бастаған кезінен мектеп табалдырығын аттағанға дейінгі өмірін еркін әңгімелейді. Повесте қазақ ауылының көрінісі байыпты да терең бейнеленеді. Өткен оқиғаларды әңгімелейтін шығарманың құндылығы да, өміршеңдігі де тарихи шындықтан, тарихи оқиғалардан алшақ кетпеуінде десек, Бауыржан Момышұлы да өзі өмір сүрген дәуірді шыншыл суреттеп, бастан өткенді ой елегінен өткізіп, өмір сыйлаған қуанышты, қиындықтарды шыншылдықпен жаза алды.
Бауыржан Момышұлының шығармаларының құндылығы бүгінгі таңда баға жетпес мұра болып табылады. Себебі, жастарды, жаңа ұрпақты сергек және өз ісіне сенетін, кедергілерден қорықпайтын, оның қандайын болса да, жеңе білетін күрескерлік рухта тәрбиелеу – бүгінгі күннің басты талабы..
Ерлік пен даналық дастаны
Түрколог-ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор ҚР гуманитарлық ғыл ымдар академиясының академигі, түрколог-ғалым. Немат Келімбетов 1937 жылы Өзбекстан, Ташкент облысының Жаңажол қаласында дүниеге келген.
Сарыағаш ауданының Абай ауылындағы орта мектепті бітірген. Ташкент қаржы-экономика инcтитутын (1959), ҚазМУ-дың филология факультетін сырттай оқып бітірген (1966). 1959–1960 жылдары Келес және Сарыағаш аудандық газеттерінде әдеби қызметкер, бөлім меңгерушісі, Қазақстан Ғылым академиясының экономика институтында кіші ғылыми қызметкер, «Социалистік Қазақстан» (қазіргі «Егемен Қазақстан») газетінде әдеби қызметкер, Қазақ КСР Министрлер Кеңесі жанындағы әдебиет, өнер және архитектура салалары бойынша Мемлекеттік сыйлық жөніндегі комиссияның жауапты хатшысы болып жұмыс істеді. «Қазақстан» баспасында редактор (1976–1981), Абай атындағы Алматы мемлекеттік университетінің қазақ әдебиеті кафедрасында профессор (1981–1997), Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінің қазақ тілі кафедрасында профессор (1997–2002) қызметтерін атқарған. Әскери атағы - отставкадағы лейтенант.
«Үміт үзгім келмейді» деп аталатын хикаят-монологында ауыр науқасқа шалдығып, көп жылдар бойы төсек тартып жатқан мүгедек жанның өмірге деген шексіз құштарлығы, қайсарлығы, адамгершілігі,мөлдір махаббаты сөз болады. Науқас адамның сын сағаттағы сан қилы ой-толғаныстары бас қаһармандар Ержан мен Гауһардың монологтары арқылы берілген. Күн санап өмір шамы өшіп бара жатқан Ержанды ажал аузынан сүйікті жары Гаухар алып қалғаны хикаят-монологта зор шеберлікпен баяндалған. Иә, Ержан аяқ-қолы сал болып, мүгедек күйге түссе де, ақыры қайсар жанның биік рухы, қайтпас қайсар күші, өмірге деген құштарлығы жеңіп шығады. Бұл кітаптың құндылығы да осы бір түйінде болса керек. Нақ осындай қуаттан қайта тірілген автор өзі сақтай алған адамгершілігінің бар күшімен «Мен тірімін!» деп жар салады. Иә, бізді түңілу мен өмірге құштарлықтың арасындағы терең орды аттап өтуге мәжбүрлейтін Немат Келімбетов шығармаларын оқу керек! .
.. Ағылшын жазушысы Дэвид Перри Немат Келімбетовтің бұл шығармасы жайлы былай деген: «Бұл тамаша кітапты дүкеннен не кітапханадан тауып оқыған оқырманның бақыты зор. Мыңдаған қиындықтарға батып кете ме, әлде Келімбетов секілді адам қалпын сақтап қайғыға қарсы тұра ма? Оқырман автор шеберлігіне тамсанып қана қоймай, кітапты парақтаған сайын этикалық сабақ алып отыру бақытына ие болады. Бұл сирек кітаптарға ғана тән құбылыс.
Әбіш Кекілбайұлы - Қазақстанның халық жазушысы, мемлекет және қоғам қайраткері. Қазақстан Республикасының алғашқы Мемлекеттік хатшысы (1996-2002), Парламент Сенатының депутаты (2002–2015).
Әбіш Кекілбайұлы 1939 жылы 6 желтоқсан күні Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы (бұрынғы Гурьев облысы), Оңды ауылының Мырзайыр деген жерінде туған. 11 желтоқсан 2015 жылы, Астана қаласында өмірден өткен.
Әбіш Кекілбайұлы 1957 жылы Таушықтағы мектептің 1 сыныбына барып, 1948–1954 жылдары Оңды орталау, ал 1956–57 жылдары Үштағандағы орта мектепте оқиды.
Әдебиетке құмарлығы мектеп қабырғасында басталады. 1957 жылы 5 мамыр «Лениншіл Жас» газетінің белсенді ауылдық тілшісі ретінде Қазақстан Комсомолы Орталық Комитетінің мақтау қағазымен марапатталады.
ҚЫЗМЕТ ЖОЛЫ
1962–65 жылдар аралығында «Лениншіл Жас» газетінде бөлім меңгерушісі болып істеді.
1965-1968 жылдары ҚазКСР Мәдениет министрлігінде,
1968-1970 жылдары Кеңес армиясының қатарында,
1970-1975 жылдары «Қазақфильм» студиясында бас редактор,
1975-1984 жылдары Қазақстан КП ОК мәдениет бөлімінде нұсқаушы, сектор меңгерушісі,
1984-1986 жылдары ҚазКСР Мәдениет министрінің орынбасары,
1986-1988 жылдары Қазақстан жазушылар одағы басқармасының 2-ші хатшысы,
1989-1990 жылдары ҚазКСР тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төралқа төрағасы,
1990 жылы Қазақстан КП ОК бөлім меңгерушісі.
1991 жылы Қазақстан Республикасы Жоғары Кеңесінің Мәдениет, тіл және ұлтаралық қатынастарды дамыту жөніндегі комитеттің төрағасы,
1992-1993 жылдары «Егемен Қазақстан» газетінің бас редакторы,
1993-1995 жылдары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі.1994-1995 жылдары Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің төрағасы,
1996-2002 жылдары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы болып істеді.
2002 жылдан бастап Қазақстан Республикасының Парламенті Сенатының депутаты.
Әбіш Кекілбайұлы Қазақстан Жоғарғы Кеңесіне екі рет, Мәжілісіне бір рет баламалы негізде депутат болып сайланады.
ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ
Әбіш Кекілбайұлының алғашқы өлеңдер жинағы «Алтын шуақ» 1962 жылы, «Бір шөкім бұлт» 1965 жылы жарық көрді. Ауыл өмірінен жазылған повесть, әңгімелер жинағы «Дала балладалары» - Әбіш Кекілбайұлының кең тынысты эпик, суреткерлік болашағын танытады. 1974 жылы «Дәуірмен бетпе-бет» сын мақалалар жинағы, «Бір уыс топырақ», 1979 жылы «Тырау тырау тырналар», Маңғыстау түбегінің өткені, бүгіні, болашағы туралы «Ұйқыдағы арудың оянуы» тарихи танымдық баян, 1982 жылы «Шыңырау» повестер жинағы, 1992-93 жылдары Таңдамалы екі томдық, 1995 жылы «Заманмен сұхбат» 1998 жылы «Азаттықтың ақ таңы», публицистикалық мақалалары, толғамдары, 1999 жылы 12 томдық шығармалар жинағы жарыққа шықты.
Әбіш Кекілбайұлының «Үркер» (1981), «Елең-алаң» (1984) романдары қазақ әдебиетінің үлкен табысы ретінде бағаланып, Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығын алды.
2001 жылы шыққан «Талайғы Тараз», 2002 жылы шыққан «Шандоз» тарихи тақырыпты ғылыми дәйекпен, дерекпен түсінікті ұғымды етіп жеткізудің жаңа бағыт-бағдарын белгілеп берді. 2009 жылы «Сыр десте» деп аталатын автордың көп жылдық ой-толғаулары, эссе, естелік, сөйлеген сөздерінің 5 томдық жинағы жарыққа шықты.
ӘБІШ КЕКІЛБАЕВТЫҢ ӨМІРІ МЕН ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ ЖАЙЛЫ ӘДЕБИЕТТЕР
Кекілбайұлы, Ә. Азаттықтың ақ таңы / Ә. Кекілбайұлы, 1988. - 736 б.
Кекілбайұлы, Ә. Дала балладалары. : Аңыздың оқыры, роман, күй, повесть / Ә. Кекілбайұлы, 2001. Т. 1 – 248 б.
Кекілбайұлы, Ә. Дала балладалары. Т.1: Повестер, 2001. – 232 б.
Кекілбайұлы, Ә. Дүние ғапыл: өлеңдер мен драма / Ә. Кекілбайұлы, 1998. -304 б.
Кекілбайұлы, Ә. Махаббат мұнарасы: роман және хикаят / Ә. Кекілбайұлы, 2005. – 288 б.
Кекілбайұлы, Ә. Үш белес: көсемсөздер / Ә. Кекілбайұлы, 2001. – 260 б.
Кекілбайұлы, Ә. Ханша - Дария хикаясы: балладалар мен роман / Ә. Кекілбайұлы, 2003. - 320 б.
Кекілбайұлы, Ә. Шандоз : деректі-тарихи баян / Ә. Кекілбайұлы, 2004. – 360 б.
***
Кекілбайұлы, Ә. Есте жүрер ертегі: эссе / Ә. Кекілбайұлы //Егемен Қазақстан. – 2013. - №91 (21 наурыз). – 5 б.
Кекілбайұлы, Ә. Ешкімге еш уақытта оңай өмір берілген емес: жазушы Ә. Кекілбайұлымен сұхбат / Ж. Қалыбай // Аңыз адам. – 2018. - №13 (1-15 шілде). – 5 б.
Кекілбайұлы, Ә. Қош бол, Герольд! / Ә. Кекілбайұлы // Егемен Қазақстан. – 2015. - №26 (10 ақпан). – 7 б.
Кекілбайұлы, Ә. Тарлан / Ә. Кекілбайұлы // Егемен Қазақстан. – 2008. – 2 ақпан. – 5 б.
Кекілбаев, Ә. Қазақстан. Ұлттық энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, 2002. – Т. 4. – 478 - 479 б.
***
Әбіш Кекілбайұлы Кекілбаев // Егемен Қазақстан. - 2015. -№239 (12 желтоқсан).
Жұмабайқызы, К. Әбіш тістеніп отырып жазатын: жазушы Ә.Кекілбайұлының жары Қ. Жұмабайқызымен сұхбат / Сұхбаттасқан М. Шапиян // Аңыз адам. – 2018. - №13 (1-5 шілде). - 32 б.
Қоқымова, А. Мектепке бармай жатып қолына кітап алды: жазушы Ә. Кекілбайұлының анасы А. Қоқымовамен сұхбат / Сұхбаттасқан Ә. Бөпежанова // Аңыз адам. – 2018. – №13 (1-15 шілде) . – 12 б.
***
Әбіш Кекілбаев [Электрондық ресурс]. – Дереккөз: www.tarih.spring.kz.
Өтениязов, С. Әбіш Кекілбаев шығармаларындағы тарихи тұлғалар [Электрондық ресурс]. – 2015. – 11 желтоқсан. – Дереккөз: https://e-history.kz.
Әбділда Тәжібаев – қазақтың ақыны, драматург, Қазақ ССР Халық жазушысы, филология ғылымдарының докторы, профессор.
Қызылорда қаласында дүниеге келген. Жетімдерге арналған балалар интернатында өсіп, тәрбиеленген. Шымкент қаласындағы 7 жылдық мектепте оқыды. Қазақ халқының шығармалары мен шығыстың классикалық бейнелерінен тәлім алған, дарынды ақын қыз, туған анасы Айманкүл, оның жас кезінен өлеңдерге, ақындыққа деген құлшынысын оятады.
Еңбек жолын 1926-1928 жж. «Еңбекші қазақ» газетінен, баспа өңдеушісінің көмекшісі жұмысынан бастаған. 1932-1934 жж. Қарсақпай газетінің «За мед», «Лениншіл жас» газетінің редактор орынбасары. 1934-1939 жылдары Қазақ ССР Жазушылар кеңесінің хатшысы, 1939-1943 жылдары Қазақ ССР Жазушылар одағының төрағасы. 1945-1948 жылдары АН Қазақ ССР тіл және әдебиет институты бөлімінің меңгерушісі. 1958-1960 жылдардан бастап «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редакторы, 1960-1984 жылдары Қазақстан Жазушылар одағының хатшысы, аға ғылыми қызметкері, Қазақ ССР Ғылым Академиясының әдебиет пен өнер институтының театралдық және көркемөнер бөлімінің меңгерушісі.
Әбділда Тәжібаев С. М. Киров атындағы Қазақ Ұлттық университетін (Әл – Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті), М. Горький атындағы әдебиет институтының жоғарғы әдебиеттік курстарын бітірген.
1927 жылы оның «Жұмысшының гудогі» атты алғашқы өлеңі «Жұмысшы» газетінде жарияланады. Жұмысшылар тақырыбы Ә. Тәжібаевтың сүйікті тақырыптарының біріне айналды. Ол жалпы әдебиеттік өмірге белсенді қатысып, 20-шы жылдардың соңындағы жас мемлекеттің барлық маңызды оқиғаларына етене араласады.
1933 жылы ақынның Сәбит Мұқановтың алғы сөзімен «Жаңа ырғақ», «Лирикалар» деген тұңғыш өлеңдер жинағы жарық көреді.
Белгілі «Оркестр», «Абыл», «Толағай» сынды романтикалық поэмалары мен М.Әуезовпен бірігіп жазған «Ақ қайың» деп аталатын тұңғыш пьесасы да сол жылдардың жемісі. Қазақ әдебиетінің сол кездегі маңдай алды таланттарының біріне айналған Әбділданы дарын сырын танығыш көреген М.Әуезов: «Қазақ поэзиясына әсерлі, сапалы көркем бір ағым кіргізіп келе жатқан ақын» деп бағалаған. Ә.Тәжібаев халықтық аңыздар мен сюжеттер негізінде жазылған «Мерген», «Кілемшілер туралы ертегі», «Аққу», «Күй атасы», тағы басқа бірнеше поэмаларды дүниеге әкелген.
1964 жылы ақынның «Жүректілер» атты пьесалар жинағы жарыққа шыққан. Бұл еңбекте «Майра», «Жалғыз ағаш орман емес», «Көңілдестер», «Қыз бен солдат», «Монологтар» сияқты драмалық туындылары, «Той боларда», «Дубай Шубаевич» тәрізді комедиялары жинақталған. Оның «Өмір мен поэзия», «Қазақ драматургиясының дамуы мен қалыптасуы» атты монографиялық зерттеулері, көптеген сын мақалалары жарияланған. Ол «Қазақ әдебиетінің тарихы» атты зерттеу еңбекті құрастыруға қатысып, соңғы басылымының редакциясын басқарған.
«Жылдар, ойлар» атты еңбегінде Жамбыл, Нұрпейіс, Иса ақындар мен М. Әуезов, С. Мұқанов, А. Жұбанов, тағы басқа әдебиет және өнер қайраткерлері жайлы естеліктерін жариялады. «Жаданның хаттары», «Хаттар сөйлегенде», «Өмір мен ерлік» атты сын, эссе, прозалық кітаптарында әдебиет пен өнерге қатысты толымды пікірлер айтқан.
Ә.Тәжібаев жазушылығымен қоса, біраз жылдар М. О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында ғылыми - зерттеу жұмыстарымен шұғылданып, өмірінің соңғы жылдарын бірыңғай шығармашылыққа арнаған. Ә.Тәжібаевтің сценарийі бойынша (Н.Погодинмен бірге) «Жамбыл» кинофильмі түсірілген.
А. Пушкин, Т. Шевченко, А. Островский, Г. Гейне, тағы басқа қаламгерлердің бірқатар шығармаларын қазақ тіліне тәржімалаған. Ә.Тәжібаевтің көптеген шығармалары шетел тілдеріне аударылған.
Марапаттары
1985 жылы қазақ ақындық өнерінің көшбасшы шебері мен жастардың ақындық тәлімгері Әбділда Тәжібаевқа «Қазақ ССР Халық жазушысы» құрметті атағы берілген.
«Октябрь Революциясы», 2 мәрте Еңбек Қызыл Ту, Ленин, «Құрмет Белгісі» ордендерімен, бірнеше медальдармен марапатталған.
Қызылорда қаласында ескерткіш орнатылған. Қызылорда облыстық әмбебап ғылыми кітапханасы халық жазушысы, көрнекті ақын Әбділдә Тәжібаевтың есімімен аталады.
ӘБДІЛДА ТӘЖІБАЕВТЫҢ ӨМІРІ МЕН ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ ТУРАЛЫ ӘДЕБИЕТТЕР
Тәжібаев, Ә. Аралдар: өлеңдер мен дастандар / Ә.Тәжібаев. – Алматы: Раритет, 2005. – 268 б. – (Жыр жауһары)
Тәжібаев, Ә. Мінезі тұрлаулы, тұрақты еді / Ә. Тәжібаев // Аңыз адам. – 2015. - №6 (наурыз). – 23 б.
Тәжібаев, Ә. Өлеңдер, поэмалар / Ә. Тәжібаев. – Алматы: Ан Арыс, 2010. – 304 б. – (Алтын қалам)
Тәжібаев, Ә. Өмірім менің: өлеңдер мен поэмалар / Ә. Тәжібаев. – Алматы: Атамұра, 2006. – 288 б. – (Атамұра кітапханасы)
***
Тәжібаев, Ә. Қазақстан. Ұлттық энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, 2006. – Т. 8. – 293 – 294 б.
ОЛ ТУРАЛЫ
Ақшолақ, Е. Сырда туған сыршыл ақын / Е. Ақшолақ // Жұлдыз. – 2010. - №5.- 184 б.
Әуезов, М. Тәжібаев дарынының түптамыры / М. Әуезов // Мәдени мұра = Культурное наследие. – 2009. - №4. – 33 б.
Дәуітұлы, С. Әбділда Тәжібаев шығармашылығындағы ежелгі әдебиет дәстүрі / С. Дәуітұлы // Ақиқат. – 2007. - №8. – 182 б.
Ергібек, Ә. Құлаған - «қазақ», құлатқан – қазақ... / Ә. Ергібек // Түркістан. – 2009. – 12 қараша. – 7 б.
Құнантаева, К. Қазақ жастарына ана тілін дәріптеуде Ә.Тәжібаев шығармашылығының маңызы / К. Құнантаева // Бастауыш мектеп. – 2009. - №1. – 18 б.
Макашева, А. Әбділда Тәжібаев – абыз ақын, көрнекті ғалым, ұлағатты ұстаз / А. Макашева // Білім. – 2009. - №4. – 80 б.
Молдағалиев, Т. Ақын еді қыран қанат / Т. Молдағалиев // Егемен Қазақстан. – 2009. – 3 ақпан. – 5 б.
Мүтиев, З. Әбділда Тәжібаев – қазақ лирикасының тарихшысы / З. Мүтиев // Ұлағат. – 2009. - №6. – 17 б.
Мырза – әлі, Қ. Әлемі бөлек Әбділда / Қ. Мырза – әлі // Қазақ әдебиеті. – 2009. – 13 қараша. – 7 б.
***
Әбділда Тәжібаев [Электрондық ресурс]. – 2011. – 19 сәуір. – Дереккөз: www.inform.kz
«Бір ел – бір кітап-2020» республикалық акциясы Қазақстанда 2007 жылдан бастап Қазақстан Республикасы Ұлттық академиялық кітапханасының бастамасымен, ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің қолдауымен өткізіліп келеді. «Бір ел – бір кітап» республикалық акциясы комиссиясының шешімімен 2020 жылы бүкілхалықтық оқуға екі танымал жазушының шығармалары: Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» роман-эпопеясы мен Әнуар Әлімжановтың «Ұстаздың оралуы» романы Абай Құнанбаевтың 175 жылдығына және Әбу Насыр әл-Фарабидің 1150 жылдығына орай арнайы таңдалды.
Акцияның мақсаты – қазақ әдебиетін кеңінен насихаттау, Қазақстанның әдеби мұрасын зерттеуге қызығушылық, сонымен қатар қазақстандық қоғамның интеллектуалды және рухани дамуына ықпал ету.
Мұхтар Омарханұлы Әуезов (1897-1961ж.) – қазақ әдебиетінің классигі, ХХ ғасырдағы қазақ халқы көркем әдебиетінің, шешендік өнерінің, ұлттық ойының үлгісі, суреткер-жазушы, драматург, ғалым, ұстаз, қоғам қайраткері.
Автор жиырмадан астам роман, көптеген әңгімелер, повестер мен пьесалар жазды. Оның шығармашылығының шыңы – 1942-1956 жылдары жарық көрген төрт томдық «Абай жолы» романы. Роман төрт кітаптан тұрады. Роман-эпопеяда автор XIX ғасырдың екінші жартысындағы қазақ қоғамын, рулар мен таптар күресін, қысымшылыққа қарсы наразылықты, бостандықты сүйетін қазақ халқының жанының кеңдігі мен сұлулығын, жақсылықты армандаған қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбаевтың өмірін суреттейді. Автор гуманист және ойшыл Абайды жан-жақты қоғам қайраткері ретінде ашады. Қазақ халқының тарихында ақын сөзсіз моральдық билігі бар ұлттық күрескер ретінде, ескірген патриархалды-рулық дәстүрді өзгертуге тырысып, халқының жарқын болашағына сенетін, өзінің моральдық-этикалық көзқарастарының көптеген ізбасарларын өсірген тұлға ретінде есте қалады. Роман дәуір бейнесін көрсететін жарқын тілде жазылған.
«Абай жолы» роман-эпопеясы – ұлы шығарма, ол әлемдік әдебиеттің қазынасына еніп, дүниежүзі халықтарының көптеген тілдеріне аударылды.
Мұхтар Әуезов «Абай жолы» роман-эпопеясы – қазақтың көркем прозасын жоғары деңгейге көтерген үздік туынды. Бұл романның оқиғаларды тізбектеп сипаттауын да, эстетикалық талғамы мен көркемдік қуатына да жететін шығарма жоқтың қасы. Егер «Абай жолы» эпопеясының барлық кітаптары қазақ халқының жарты ғасырлық өмірін сипаттаса, оның әрбір кітабы Абайдың рухани-адамгершілік жетілуінің белгілі бір кезеңін бейнелейді.
Әнуар Әлімжанов (1930-1993 ж.) – Алматы облысы Сарқант ауданының Қарлығаш ауылында дүниеге келген. Қоғамдық және саяси қайраткер, атақты қазақ жазушысы, журналист. Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының, Дж. Неру атындағы халықаралық сыйлықтың және «Лотостың» лауреаты.
Ә.Әлімжановтың қызметі қатардағы журналистен Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының хатшысына дейін өсті. Оның романдары, повестері, әңгімелері, очерктері әртүрлі тақырыпта және әлем халықтарының көптеген тілдеріне аударылған. Жазушы өткенге де, бүгінге де тоқталады.
Ә.Әлімжановтың «Ұстаздың оралуы» атты еңбегі орта ғасырларды, Орта Азия мен Таяу Шығыс қалаларын көрсетеді. Кітап әл-Фарабидің өз үніндей мазмұнға ие. Арнайы бөлімінде ойшылдың «Бақытқа жету жолын көрсету», «Азаматтық саясат», «Мемлекеттік қайраткердің афоризмдері», «Ізгі қала тұрғындарының көзқарастары туралы трактаттар» секілді үзінділер келтірілген. Сонымен қатар, кітапта энциклопедист-ғалымның рухани келбетін ашатын, оның жұмысының қыр-сырын, әл-Фарабидің прогрессивті әлеуметтік-философиялық ойдың дамуындағы маңызы және оның әлемдік мәдениет тарихындағы орны туралы мақалалары келтірілген.
Шығармалары
Әлімжанов, Ә. Жаушы [Мәтін] : роман / Ә. Әлімжанов ; ауд С. Мұратбеков. - Алматы : Жазушы, 1976. - 320 б. : сур.
Әлімжанов, Ә. Көгілдір таулар [Мәтін] : повестер / Ә.Әлімжанов; орыс. ауд. С.Мұратбеков. - Алматы : Жалын, 1982. - 380 б.
Әлімжанов, Ә. Көгілдір таулар [Мәтін] : повестер / Ә. Әлімжанов; ауд. С. Мұратбеков. - Алматы : Жазушы, 2002. - 176 б. - (Мектеп кітапханасы)
Әлімжанов, Ә. Махамбеттің жебесі [Мәтін] : роман / Ә. Әлімжанов. - Алматы : Жазушы, 1970. - 439 б.
Әлімжанов, Ә. Отырардан жеткен сый [Мәтін] : повестер / Ә.Әлімжанов ; ауд С. Мұратбеков. - Алматы : Жазушы, 1974. - 304 б. : сур.
Әлімжанов, Ә. Ұстаздың оралуы. Жаушы. Махамбеттің жебесі [Мәтін] : романдар / Ә.Әлімжанов ; ауд: С. Мұратбеков, Т. Жанұзақов. - Алматы : Жазушы, 1981. - 544 б.
Әлімжанов, Ә. Ұстаздың оралуы [Мәтін] : повесть / Ә.Әлімжанов // Мұратбеков С. Шығармалары : [бес томдық шығармалар жинағы] / С. Мұратбеков ; құраст. Қ. Мұратбекова. - 5 т. : Аудармалар. - Алматы : Ан Арыс, 2013. - Б.7-190.
Әлімжанов, Ә. Ұстаздың оралуы [Мәтін] : роман мен повестер / Ә. Әлімжанов ; орысшадан аударған С. Мұратбеков. - ЖК «RS» ; Халықаралық Абай клубы, 2013. - 312 б. – (Жетісу кітапханасы, Ұлы ақын-жазушылар мен ойшылдар аллеясы, "Аманат" журналының кітапханасы. Проза I-XXI ғғ.)
***
Әлем таныған Әнуар [Мәтін] : естеліктер жинағы / құраст. Ғ.Қабышұлы. - Алматы : Нұрлы Әлем, 2000. - 192 бет.
Бейісқұлов, Т. Әнуар Әлімжанов туралы бірер сөз.. [Мәтін] / Т. Бейісқұлов // Жұлдыз. - 2010.—№ 8. - Б. 152 - 158 .
Досанов, С. Қаламсыз ғалам жоқ [Мәтін] / С. Досанов // Егемен Қазақстан. - 2010.-28 желтоқсан.– Б. 7.
Жақсыбаев, А. Ұлттық намыстары еді [Мәтін] / А. Жақсыбаев // Қазақ әдебиеті. - 2010.—№ 48-49. –Б.12.
Жұмагелдіқызы, А. Тарихты зерттеуге басқаша көзқараспен кіріскен - Мұхтар Мағауин, Әнуар Әлімжанов [Мәтін] / А. Жұмагелдіқызы // Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар. - 2017.—№ 5. - Б. 35-40.
Қабышұлы, Ғ. Әнекеңнің айыбы не? [Мәтін] / Ғ. Қабышұлы // Егемен Қазақстан. - 2019. - № 22. - 3 ақпан. - Б.9.—Сілтеме [Электрондық ресурс].-URL: https://abai.kz/post/104471
Қамзин, К. Азаттық аңсаған азамат [Мәтін] / К.Қамзин // Eгемен Қазақстан. - 2010. – 12 мамыр.—Сілтеме [Электрондық ресурс].—2019.—14 қантар. - URL : https://abai.kz/post/14242
***
Алинова, М. Әуезовті қамаудан құтқарған жазушы [Электрондық ресурс].—2019.—14 қантар.—URL: https://adebiportal.kz/kz/news/view/20154
Білел, Қ. Әнуар әлемі [Электрондық ресурс] / Қ.Білел.—2010.—6 мамыр.—URL: anatili/kazgazeta/kz/ ?p=3956.
Дәуір биігінен [Электрондық ресурс].— 2013. - 21 қараша. — URL: https://el.kz/news/archive/content-29987
Биыл 2023 жылы «Бір ел – бір кітап» республикалық акциясы қазақ жазушысы, драматург, қоғам қайраткері Төлен Әбдіктің шығармаларына арналады.
Төлен Әбдік - қазақ прозасында ерекше қолтаңбасы бар қаламгер. Қазақ әдебиетіне философиялық проза жанрын ала келген белгілі жазушы ретінде танымал.
Ол 1942 жылы 4 қыркүйекте Қостанай облысының Жангелдин ауданындағы Еңбек ауылында дүниеге келген. Төлен Әбдік 1965 жылы қазіргі Әл-Фараби атындағы Қазақ мемлекеттік ұлттық университетінің филология факультетін бітірген.
1965-70 жылдары «Қазақстан пионері» (қазіргі «Ұлан») газетінде әдеби қызметкер, бөлім меңгерушісі болып жұмыс істеген. 1970-77 жылдары «Жалын» альманағында бөлім меңгерушісі, бас редактордың орынбасары, 1977-79 жылдары «Қазақфильм» киностудиясында бас редактор, 1979-90 жылдары Қазақстан Коммунистік партиясының орталық комитетінде жауапты қызметте болды. 1990-92 жылдары «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редакторы, Қазақстан Жазушылар одағының екінші хатшысы болды. 1993 жылдан Қазақстан Республикасы Президенті әкімшілігінде сектор меңгерушісі. 1997 жылдан бастап Қазақстан Республикасы Президенті аппаратының ішкі саясат бөлімі меңгерушісінің бірінші орынбасары.
Шығармалары 1964 жылдан бастап түрлі газет-журнал беттерінде жарияланған. Төлен Әбдіктің алғашқы шығармасы университет қабырғасында көңіліне ұнаған бойжеткенге байланысты жазылған. Замандастарының айтуынша, сол күнде жас та болса сол әңгімесі өз ортасында біраз талқыланып, жақсы бағаланған. Тұңғыш рет 1969 жылы «Көкжиек» әңгімелер жинағы жарық көрді. Одан кейінгі жылдары, «Күзгі жапырақ» (1971 ж.), «Ақиқат» (1974 ж.), «Айтылмаған ақиқат» (1979 ж.) әңгіме, повестер жинақтарын, «Өліара» (1985 ж.), «Ақшоқыда қыс қатты» (1987 ж.), «Парасат майданы» (2002 ж.) романдары жарық көрді. Сонымен қатар қаламгердің әңгіме, повестері орыс тілінде «Истина» (1980 ж., 1981 ж.) деген атпен шықты. Грек аңыздары – «Эллада ерлерін» (1977 ж.) қазақ тіліне аударған. «Біз үшеу едік» драмасы Ғабит Мүсірепов атындағы театрда сахналанған.
Жазушы шығармаларында тіс бата бермейтін маңызды тақырыптар – парасат майданы, ақыл мен азап ауруы, тұлғаның екіге жарылуы, кейіпкердің қарапайым адамдарға тән емес науқаспен ауруы, философиялық болмысты іздеу сияқты күрделі, тың дүниелер қозғайды. Модернизмнің жұрнақтары – қазақ әдебиетінде, соның ішінде Т.Әбдіктің шығармаларында қалай көрініс тапқандығы көрінеді.
2002 жылы «Парасат майданы» жазылған. «Парасат майданы» - жазушының адамзатқа бағытталған жанайқайы; өмірдің тылсым сырына үңілген жанның өзгелерге айтар өсиеті. Төлен Әбдіков бұл философиялық шығармасында қоғамның болашағы үшін қам жегенін, оған жаны ашып, жол сілтемек болғанын байқаймыз. Жақсылық пен жамандықты, жауыздық пен мейрімділікті қатар қойып, кімнің жеңіске жететінін баяндайды.
«Бұл туынды ПЕН-клубтың сыйлығын иеленіп, Халықаралық Франц Кафка атындағы орденімен марапатталды. Халықаралық Ф. Кафка атындағы Қазақстандағы ПЕН клуб сыйлығының лауреаты (2003). Еуропалық алтын медальдің (2003), Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегері (2004).
Жазушыға 2002 жылы жазушыға отандық әдебиетті дамытуға қосқан зор үлесі үшін оған «Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері» құрметті атағы берілді.
2013 жылы Төлен Әбдік «Түркі әлемінің үздік жазушысы» атанды. Түркияның Эскишехир қаласында өткен «Әдеби журналдар редакторларының VI құрылтайында» қазақ жазушысы Т.Әбдікке мәртебелі атақ салтанатты түрде табыс етілді. Қаламгердің шығармалары түбі бір туыс 13-тен астам елдің тілдеріне аударылып, кеңінен таралды. Сонымен қатар 2013 жылы көрнекті еңбегі үшін
«Парасат», 2019 жылы ұлттық әдебиеттің дамуына қосқан үлесі бірінші дәрежелі «Барыс» ордендерімен марапатталған.
Құрметті оқырман! Жазушы Төлен Әбдіктің шығармашылық мұрасымен жақынырақ танысқыларыңыз келсе, Жайық Бектұров атындағы Қарағанды облыстық жасөспірімдер кітапханасының қорындағы әдебиеттерді алып оқуларыңызға болады.
Баршаңызды Төлен Әбдіктің шығармаларын бірге оқуға шақырамыз!
КІТАПХАНА ҚОРЫНДАҒЫ КІТАПТАР
Әбдікұлы, Т. Әке [Мәтін] : повестер мен әңгімелер / Т. Әбдікұлы. - Алматы : Қайнар, 2005.- 384 б.
Әбдікұлы, Т. Оң қол [Мәтін] : повестер мен әңгімелер / Т. Әбдікұлы.- Алматы : Атамұра, 2002.- 351б.
Әбдіков, Т. Өліара [Мәтін] : роман / Т. Әбдіков. - Алматы : Жалын, 1985.- 352 б.
Әбдікұлы, Т. Парасат майданы [Мәтін] : таңдамалы / Т. Әбдікұлы. - Алматы : Раритет, 2012.- 610 б.- (Жаңа заман әдебиеті. Проза).
Әбдіков, Т. Таңдамалы [Мәтін] : роман және повестер / Т. Әбдіков.- Алматы : Жазушы, 1992.- 511 б.
***
Әбдік, Т. Әуезовтің жалғасы [Мәтін] : жазушы Ә. Нұрпейісовтің 95 жасқа толуына орай / Т. Әбдіков // EGEMEN QAZAQSTAN. - 2019.- 22 қазан. - Б.9.
Әбдік, Т. Қажығали - халықтың азаматы [Мәтін] : жазушы Қ. Мұхамбетқалиұлының 80 жылдығына орай / Т. Әбдіков // EGEMEN QAZAQSTAN.- 2022. - 6 желтоқсан. - Б.7.
Әбдік, Т. Қамқоршы [Мәтін] : повесть / Т. Әбдіков // Өркениет.- 2022.- № 4. - Б.3-43.
Әбдік, Т. Құбылыс [Мәтін] : жазушы Д. Исабековтің 80 жасына орай / Т. Әбдіков // ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ. - 2022. - № 39 (7 қазан). - Б.8.
Әбдік, Т. Парасатты прозаның патшасы [Мәтін] : жазушы Т.Әбдіктің 80 жасына орай сұхбаттарынан ықшамдалып алынған ой-толғамдары / Т. Әбдіков // ANA TILI. - 2022. - № 41(13-19 қазан). - Б.5.
Әбдік, Т. Суымаған Достық [Мәтін] : жазушы Б.Нұржекеұлының 80 жасына орай / Т. Әбдіков // ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ. - 2021.- № 7(19 ақпан). – Б. 6-7.
Әбдік, Т. Сол түні қуанғаннан ұйықтай алмадым [Мәтін] : сұхбат жазушы Әбдік. Т / Т. Әбдік ; сұхбаттасқан Б. Сәрсенхан // ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ. - 2021.- № 2 -3 (22 қаңтар). - Б.4.
2024 жылы «Бір ел – бір кітап» республикалық акциясы аясында оқу үшін көрнекті қазақ жазушысы, балалар әдебиетінің классигі Бердібек Ыдырысұлы Соқпақбаевтың шығармалары ұсынылды. Бердібек Соқпақбаевтың туғанына 100 жыл толуы ЮНЕСКО-ның атаулы күндер күнтізбесіне енгізілген.
Б. Соқпақбаев (15.10.1924 – 24.06.1991) - қазақстандық балалар жазушысы, ақын, сценарист. Алматы облысы Нарынкөл ауданы Қостөбе ауылында туған.
Оның балалық шағының қалай өткені жайлы «Балалық шаққа саяхат» (1960) повесінен білуге болады. Бала Бердібек анасынан 8 жасында айырылды және бұл қайғы оның өмірінің соңына дейін үлкен соққы болды. Соқпақбаев бала кезінде көп қиындық көрді, аштық пен ауыр еңбектің, қиындықтың тауқыметіне ұшырады. Дегенмен, ол өте білікті және қабілетті бала болып өсті. Бердібекті білім атты теңізге ағасы Сатылған әкелді, ол оның білімге деген сүйіспеншілігін тудырды.
Әскери қызметтен соң Б. Соқпақбаев Алматыдағы Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтының филология факультетін бітіріп, бірнеше жыл ауыл мектебінде мұғалім болып жұмыс істеді. Журналистикамен көп айналысты, «Қазақ әдебиеті», «Балдырған» газеттері мен журналдарының редакцияларында жұмыс істеді. «Қазақфильм» киностудиясында редактор болған. Ол үнемі балаларды тәрбиелеудің күрделі мәселелеріне алаңдады. Бердібек Соқпақбаев – білікті мұғалім, тәрбиеші. Содан болар бұл жағдай оның шығармаларының тақырыбын алдын-ала анықтап берді.
Бердібек Соқпақбаев жазушылық қызметін «Бұлақ» өлеңдер жинағынан бастады. Ол 1950 жылы шығып, бірден өз оқырмандарын тапты. Жазушының келесі кітаптары - «Чемпион» повесі 1951 жылы жарық көрді, «Алыс ауылда» (повесть, 1953), «Менің атым Қожа» (повесть, 1957), Балалық шаққа саяхат» (повесть, 1960), «Өлгендер қайтып келмейді», «Сен қайдасың, Гаухар?» (повесть, 1966). 1952 жылдан - Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі.
Балалар әдебиетінің көрнекті өкілі Соқпақбаев «Менің атым Қожа» атты повестің арқасында танымал болды. Бұл туынды «Детская литература» баспасында шығып, содан кейін орыс тілінен әлемнің 68 тілінде шығарылды. Бұл повесть бойынша «Қазақфильм» киностудиясында көркем фильм түсіріліп, 1967 жылы Канн қаласында өткен Балалар мен жасөспірімдер фильмдерінің халықаралық фестивалінде арнайы жүлдеге ие болды.
Құрметті оқырман! Жазушы Б.Соқпақбаевтың шығармашылық мұрасымен жақынырақ танысқыларыңыз келсе, Жайық Бектұров атындағы Қарағанды облыстық жасөспірімдер кітапханасының қорындағы әдебиеттерді алып оқуларыңызға болады.
Баршаңызды Б.Соқпақбаевтың шығармаларын бірге оқуға шақырамыз!
КІТАПХАНА ҚОРЫНДАҒЫ КІТАПТАР
Соқпақбаев, Б. Қайдасың, Гауһар? [Мәтін] : повестер мен әңгімелер / Б. Соқпақбаев. - Алматы : Жазушы, 1977. - 568 бет.
Соқпақбаев, Б. Менің атым - Қожа [Мәтін] : повестьан / Б.Соқпақбаев ; құраст. Е. Манашов. - Астана : Елорда, 1999. - 468 бет.
Соқпақбаев, Б. Әжесінің баласы [Мәтін] : әңгімелер мен повестер / Б. Соқпақбаев. - Алматы : Жазушы, 2003. - 240 бет.
Бердiбек Соқпақбаев туралы естелiктер [Мәтін] / құраст. С. Соқпақбаева. - Алматы : Білім, 2005. - 207 бет.
Соқпақбаев, Б. Өлгендер қайтып келмейді [Мәтін] : роман / Б. Соқпақбаев. - Алматы : Өнер, 2010. - 480 бет.
Соқпақбаев, Б. Өлгендер қайтып келмейді [Мәтін] : роман / Б. Соқпақбаев. - Алматы : Ан Арыс, 2010. - 368 бет.
Соқпақбаев, Б. Балалық шаққа саяхат [Мәтін] : повесть / Б. Соқпақбаев ; құраст. Е. Манашов. - Алматы : Өлке, 2014. - 328 бет.
Соқпақбаев, Б. Шығармалары [Мәтін] / Б. Соқпақбаев. - Алматы : ҚАЗақпарат.
Т.1. - 2014. - 380 б.
Т.2. - 2014. - 381 б.
Т.3. - 2014. - 382 б.
Республикалық «Бір ел - бір кітап» акциясы
2025 жылы республикалық «Бір ел – бір кітап» акциясы аясында көрнекті қаламгерлер Жұмекен Нәжімеденов пен Тәкен Әлімқұловтың шығармалары оқуға таңдалды.
ТӘКЕН ӘЛІМҚҰЛОВ
(1918-1987)
«ПРОЗА» ЖАНРЫ
Тәкен Әлімқұлов 1918 жылы 22 қарашада Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданында дүниеге келген. Ол өзінің еңбек жолын өте ерте бастады, 14 жасынан колхозда жұмыс істеді.
1945-1949 жылдары облыстық «Оңтүстік Қазақстан» газетінде жауапты хатшы, 1949-1955 жылдары Алматыға «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас алаш») газетінде бөлім меңгерушісі болып қызмет етті.
Сонымен қатар Тәкен Әлімқұлов өз білімін жетілдіру үшін М.Горкий атындағы әдебиет институтына оқуға түсіп, оны 1953 жылы аяқтайды. 1956-1971 жылдары КСРО жазушылар Одағында қазақ және қырғыз әдебиеті бойынша кеңесші хатшы. 1971-1974 жылдарда — Қазақ КСР Жазушылар одағында кеңесші қызметтерін атқарды. Ақын 1978 жылы әдеби шығармашылығы үшін «Халықтар достығы» орденімен марапатталған.
ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ.
Тәкен Әлімқұловтың «Сапар» атты алғашқы өлеңдер жинағы 1950 жылы жарық көрді. Одан кейін жазушының «Жазғы жаңбыр» (1964), «Бозжорға» (1969), «Қаратау өрнектері» (1981), «Сейтек сарыны» (1966) әңгімелер мен повестер жинағы, «Күрең өзен» (1971), «Кертолғау» (1973), «Шежірелі сахара» (1976), «Сырлы наз» (1977), «Көкек айы» (1982); «Ақбозат» романы (1962), «Тұлпар тағдыры» (1975) және т.б. поэзия жинақтары шықты.
Тәкен Әлімқұлов қазақ әдебиетіндегі әдеби сын жұмыстардың авторы ретінде де танымал болды. 1958 жылы «Советский писатель» баспасынан «Өткен мен қазіргі» деген атпен өзінің алғашқы кітабы жарық көрді, 1978 жылы қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаушы және оның алғашқы классигі Абай Құнанбаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы «Жұмбақ жан» атты зерттеу еңбегін жазды. Жазушының «О прошлом и настоящем» (1958), «Белый конь» (1968), «Серый ястреб» (1972), «Вся жизнь впереди» (1974) және т.б. көптеген шығармалары орыс тілінде жарық көрді.
Жалпы әдеби шығармашылықпен қатар көркем аударма саласында да жемісті еңбек етті. М.Ю.Лермонтовтың «Измаил-бей», П.Павленконың «Бақыт», Г.Николаеваның «Орақ үстінде», А.Сент-Экзюперидің «Кішкентай ханзада» шығармаларын, А.С.Пушкиннің, В.В.Маяковскийдің, Низамидің өлеңдерін қазақ тіліне аударған.
**********
Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 1. / Т. Әлімқұлов. – Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.
Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 2. / Т. Әлімқұлов. – Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.
Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 3. / Т. Әлімқұлов. – Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.
Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 4. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.
Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 5. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.
Әлімқұлов, Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 6. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : ҚАЗақпарат, 2013. – 380 б.
Әлімқұлов Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 7. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : Қазақпарат, 2014. – 380 б.
Әлімқұлов Т. Шығармалары [Мәтін]. Т. 8. / Т. Әлімқұлов. - Алматы : Қазақпарат, 2014. – 380 б.
********
Әлімқұлов, Т. Ақбоз ат [Мәтін] : роман, повестер / Т. Әлімқұлов. - Алматы : Ан Арыс, 2010. - 319 б. - (Алтын қалам).
Әлімқұлов, Т. Жұмбақ жан [Мәтін] : әдеби-сын зерттеу / Т. Әлімқұлов. - Алматы : Жазушы, 1993. - 223 б.
Әлімқұлов, Т. Сейтек сарыны [Мәтін] : әңгімелер мен повестер / Т. Әлімқұлов. - Астана : Елорда, 1999. - 426 б.
Әлімқұлов, Т. Телқоныр [Мәтін] : таңдамалы әңгімелер / Т. Әлімқұлов. - Алматы : Раритет, 2003. - 920 б.
Әлімқұлов, Т. Тұлпардың тағдыры [Мәтін] : әңгімелер / Т. Әлімқұлов ; редакторы Қ. Лұқпанұлы ; құраст. А. Әлімқұлова. - Алматы : Атамұра, 2006. - 224 б.
****
КІТАПТАР (орыс тілді)
Алимкулов, Т. Белый конь [Текст] : роман и рассказы / Т. Алимкулов. - Алма-Ата : Жазушы, 1968. - 153 с.
Алимкулов, Т. Вся жизнь в переди [Текст] : повести и рассказы / Т. Алимкулов. - Алма-Ата : Жазушы, 1974. - 312 с.
Алимкулов, Т. Музыкальная душа [Текст] : роман и рассказы ; пер. с каз. / Т.Алимкулов. - Астана : Аударма, 2011. - 480 с.
Алимкулов, Т. Черногривая волчица [Текст] : рассказ / Т. Алимкулов . - Астана : Аударма, 2003. - 64 с.
******
МАҚАЛА
Әлімқұлов, Т. Абай мұрасы бір дәуірдің еншісінде қалмайды [Мәтін] / Т. Әлімқұлов // Аңыз адам. - 2018. - N 11(1-15 маусым). - Б. 9.
***
Әбдезұлы, Қ. Қазақ әдебиетi және Төкен Әлiмқұлов шығармашылығы [Мәтін] / Қ. Әбдезұлы // Қазақст.жоғары мектебi = Высш.шк.Казахстана. - 2001. - №3. - Б. 123.
Әлімжан, Е. Теріскейдің тұңғиық тұмасы [Мәтін] / Е. Әлімжан // Қазақ әдебиеті. - 2019. - N 5 (1-7 ақпан). - Б. 4-5.
Әлімұлы, А. Әуезов Тәкеннің орыс тілін жақсы білетініне тәнті болған [Мәтін] / А. Әлімұлы // Аңыз адам. - 2015. - N 23 (желтоқсан). - Б. 36.
Байғұт, М. "Жалпыдан жырылған жалқы" [Мәтін] / М. Байғұт // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 42 (26 қазан - 1 қараша). - Б. 10.
Батыр, Н. Жұмақ жан [Мәтін] / Н. Батыр // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 2 (19 қаңтар). - Б. 8.
Кәрібаева, Б. Тәкен [Мәтін] / Б. Кәрібаева // Қазақ әдебиеті. – 2013. – 23 тамыз. – 5 б.
Қапалбекұлы, Н. Тәлімі мол қаламгер [Мәтін] / Н. Қапалбекұлы // Ана тілі. - 2013. - № 23.
Нүсіп, А. Сыбызғы сарынды қалам [Мәтін] / А. Нүсіп // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 1,5.
Нысаналин, А. Жүрек жолы [Мәтін] / А. Нысаналин // Ана тілі. - 2018. - N 44 (25-31 қазан). - Б. 7.
Нысаналин, А. Тәкен Әлімқұлов - төл әдебиетіміздің жауынгерлерінің бірі [Мәтін] / А. Нысаналин // Аңыз адам. - 2015. - N 23 (желтоқсан). - Б. 32-33.
Олжабай, С. Классик [Мәтін] / С. Олжабай // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 20 (1-7 маусым). - Б. 21.
Раушанов, Е. Тәкен Әлімқұлов - арда өнердің асыл тұлғасы [Мәтін] / Е. Раушанов // Аңыз адам. - 2015. - N 23 (желтоқсан). - Б. 38.
Сахабат, С. Әлімқұлов әлемі [Мәтін] / С. Сахабат // Ақиқат. - 2017. - N 2 (ақпан). - Б. 78.
Тәкен Әлімқұловтың түпнұсқа жыр-дәптері [Мәтін] // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 42 (26 қазан - 1 қараша). - Б. 12.
Темірғалина, С. Тәкен Әлімқұлов. "Қараой" [Мәтін] / С. Темірғалина // Қазақ және әлем әдебиеті = Казахская и мировая литература. - 2014. - N 6. - б. 9-11.
Шаймерден, С. Өмірден өзін іздеумен өткен жан [Мәтін] / С. Шаймерден // Аңыз адам. - 2019. - N 7 (1-15 сәуір). - Б. 7.
Шаштайұлы, Ж. Тәкенге оралу [Мәтін] / Ж. Шаштайұлы // Егемен Қазақстан. - 2018. - N 36 (21 ақпан). - Б. 10.
НӘЖІМЕДЕНОВ ЖҰМЕКЕН САБЫРҰЛЫ
(1935-1983)
«ПОЭЗИЯ» ЖАНРЫ
1935 жылы 28 қарашада Атырау облысы, Құрманғазы ауданы, Қошалақ құмының Ашақ деген жерінде дүниеге келді.
1954 жылы Нұржау кеңесіне қарасты Ленин атындағы орта мектепті бітіргеннен кейін 1954-55 жж. «Жас қайрат» сегізжылдық мектебінде қазақ тілі мен әдебиетінен сабақ берді. 1955-56 жж. Қарағандыдағы №33/34 шахтада комбайнердің көмекшісі болып істеді. 1956-59 жж. Құрманғазы атындағы Алматы консерваториясының халық аспаптар бөлімінде дәріс алды. 1959-65 жж. «Жазушы» баспасында кіші редактор, 1965-66 жж. «Лениншіл жас» газетінің әдебиет және өнер бөлімінің меңгерушісі, 1966-71 жж. Қазақстан Жазушылар Одағында әдеби кеңесші болып қызмет атқарды.
1971-73 жж. Москва қаласындағы М.Горький атындағы Әдебиет институты жанындағы Жоғарғы әдеби курсты бітірді. 1974-78 жж. Қазақ мемлекеттік кітап саудасы жөніндегі комитетінде редактор, 1978-83 жж. «Мектеп» баспасының тарих және география бөлімінің меңгерушісі болып қызмет істеді.
ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ
Алғашқы өлеңі «Лениншіл жас» газетінде 1955 жылы жарияланды. Тұңғыш өлеңдер жинағы «Балауса» атпен 1961 жылы жарық көрді. Содан бергі уақыт ішінде ақынның «Сыбызғы сыры» (1962), «Өз көзімнен» (1964), «Жоқ, ұмытуға болмайды!» (1965), «Жарық пен жылу» (1966), «Күй кітабы» (1967), «Мезгіл әуендері» (1968), «Ұлым,саған айтам» (1970), «Қызғалдақ жайлы баллада» (1971), «Мен туған күн» (1972), «Жеті бояу» (1979), «Шуақ» (1980), «Ашық аспан» (1981), «Темірқазық» (1982), «Қыран қия» (1984), «Менің топырағым» (1985), «Ұрпағым, саған айтам» (1988), «Мен тамырмын» (2001), «Қасірет пен қайсарлық» (2001), «Жаңғырық» (2003), «Менің Қазақстаным» (2008) атты өлеңдер мен поэмалар жинақтары жарық көрді. Үш томдық өлеңдер мен дастандар жинағы 1996-1997 жж., екі томдық өлеңдер жинағы 2005 ж. жарық көрді. 2010 жылы XX ғасырдағы қазақ әдебиетінің озық үлгілі классикалық шығармаларының «Алтын қалам» сериясы бойынша өлеңдер мен поэмалар жинағы жарыққа шықты. 2012 жылы Ж.Нәжімеденовтың жеті томдық толық шығармалар жинағы «Қазығұрт» баспасынан жарық көрді.
Қаламгер проза жанрында да қажырлы еңбек етті. Оның қаламынан «Ақ шағыл» (1973), «Кішкентай» (1975), «Даңқ мен дақпырт» (1977) атты романдар жарық көрді. Ақынның әңгімелері мен повестері, хикаяттары мен сын мақалалары топтастырылып, 2005 жылы «Аспан шақырады» деген атпен басылып шықты.
Ж. Нәжімеденов асқан күйші болатын. Оның «Күй кітабы» атты шығармасының негізінде 2006 жылы аудио-кітап жарыққа шықты. Аудиокітапта ақынның күй құдіретін түсіндірген өлеңдері және өнер қайраткерлерінің орындаған туындылары қатар өріліп, тыңдарманына тарту етілген.
Ақынның орыс тіліне аударылған «Весенние ветры» (1969), «Мое рождение» (1982), «Тебе говорю, потомок» (1986), «Солнцеворог» (1994) атты өлеңдер жинақтары басылды. 2003 жылы Санкт - Петербург қаласында орыс тіліне аударылған таңдамалы өлеңдері топтастырылған «Я есть» атты өлеңдер мен поэмалар жинағы жарық көрді.
2002 жылы Атырау ақын-жазушыларының кітапханасы сериясымен «Жұмекен» атты жинақ басылып шықты. 2005 жылы «Менің Қазақстаным» (2005) атты кітап қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде жарық көрді.
Ж.Нәжімеденов аударма саласында Сағдидың «Бустан» дастанын, Түрік ақындарының өлеңдерін, А.Блоктың «Зауал» дастанын, М.Лермонтов пен В.Маяковскийдің көптеген өлеңдерін, А.Вознесенскийдің шығармалар жинағын қазақ тіліне аударды.
Ақын 1963 жылы Москвада өткен Жас жазушылардың IV конференциясына делегат болып қатысты. 1967 жылы Ұлы Отан соғысындағы қасіретті жырлаған «Жоқ, ұмытуға болмайды!» деген дастандар жинағы үшін Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты атанды. Ж.Нәжімеденов - Атырау облысының Құрметті азаматы.
Жұмекен Нәжімеденов - 2006 жылы қабылданған Қазақстан Республикасы Әнұранының авторы.
2010 жылы «Менің Қазақстаным» атты өлеңдер мен дастандар жинағы үшін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығын иеленді.
Ақынның туған ауданында бір ауыл және орта мектеп оның есімімен аталады. Ол туралы «Жұмекен» атты деректі фильм және М.Азбанбаевтың «Менің Қазақстаным - Жұмекен» атты зерттеу кітабы жарық көрді. Ақын шығармашылығы туралы Қ.Юсуповтың «Ж.Нәжімеденовтің ақындығы» деген монографиясы басылды.
2006 жылы ақынның өмірі және шығармашылық жолы туралы «Жұмекеннің жүрегі» деген естелік кітап жарық көрді.
******
КІТАПТАРЫ
Нәжімеденов, Ж. Үш томдық шығармалар жинағы [Мәтін]. Т. 1 : Өлеңдер мен поэмалар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Қазығұрт, 2010. – 328 б.
Нәжімеденов, Ж. Үш томдық шығармалар жинағы [Мәтін]. Т. 2 : Өлеңдер мен поэмалар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Қазығұрт, 2012. – 488 б.
***
Нәжiмеденов, Ж. Екi томдық шығармалар жинағы [Мәтін]. Т. 1 : Өлеңдер / Ж. Нәжiмеденов. - Алматы : Жазушы, 2005. – 296 б. – (Қазіргі қазақ поэзиясы).
Нәжiмеденов, Ж. Екi томдық шығармалар жинағы [Мәтін]. Т. 2 : Өлеңдер / Ж. Нәжiмеденов. - Алматы : Жазушы, 2005. – 312 б.
*****
Нәжімеденов, Ж. Ақ шағыл [Мәтін] : роман / Ж. Нәжімеденов ; ред. М. Құлкенов . - Алматы : Өлке, 2015. - 433 б.
Нәжімеденов, Ж. Аспан шақырады [Мәтін] : әңгімелер, хикаяттар, мақалалар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Жазушы, 2005. - 208 б. - (Қазіргі қазақ прозасы).
Нәжімеденов, Ж. Даңқ пен дақпырт [Мәтін] : роман / Ж. Нәжімеденов . - Алматы : Өлке баспасы, 2015. - 386 б.
Нәжімеденов, Ж. Домбыра ойнау оңай ма? [Күйпарақ] = Легко ли играть на ДОМБРЕ? = Is it easy to play DOMBYRA? / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Өнер, 2013. - 160 б.
Нәжімеденов, Ж. Жаңғырық [Мәтін] : өлеңдер мен поэмалар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Атамұра, 2003. - 280 б. - (Атамұра Кітапханасы).
Нәжімеденов, Ж. Кішкентай [Мәтін] : роман / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Өлке баспасы, 2015. - 448 б. - (Жасөспірім Кітапханасы).
Нәжімеденов, Ж. Мен - тамырмын [Мәтін] : дастандар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Ана тілі, 2001. - 288 б. - (Атамұра Кітапханасы).
Нәжімеденов, Ж. Менің Қазақстаным [Мәтін] : өлеңдер мен дастандар / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Атамұра, 2008. - 368 б. - (Атамұра Кітапханасы).
Нәжімеденов, Ж. Өлеңдер мен поэмалар [Мәтін] / Ж. Нәжімеденов. - Алматы : Ан Арыс, 2010. - 288 б. - (Алтын қалам).
***
Азбанбаев, М.А. Менiң Қазақстаным - Жұмекен [Мәтін] / М. А. Азбанбаев. - Қарағанды : Арко, 2005. - 244 б.
Ахметбекұлы, А. Жұмекеннен 100 өлең [Мәтін] : әдеби сын / А. Ахметбекұлы. - Алматы : Сардар баспа үйі, 2022. - 320 б.
Жұмекен Нәжімеденов : библиографиялық көрсеткіш / құраст. С. Жұмекенқызы. - Алматы : Ценные бумаги, 2005. - 43 б.
КНИГИ (на рус.языке)
Джуанышбеков, Н.О. Жумекен Нажимеденов (1935-1983) [Текст] / Н. О. Джуанышбеков. - 2-е изд. - Алматы : Искандер, 2006. - 14 с.
*******
МАҚАЛА
Нәжімеденов, Ж. Қазақтың күй жанрының әлем мәдениетіндегі орны [Мәтін] / Ж. Нәжімеденов // Евразийское сообщество. - 2008.-№3 (63). – Б. 102.
Нәжімеденов, Ж. Мұқағали Мақатаевтың қолжазба мұрасы хақында [Мәтін] / Ж. Нәжімеденов // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 31 (10-16 тамыз). - Б. 9.
Нәжімеденов, Ж. Расул өлеңдерінің аудармасы хақында [Мәтін] / Ж. Нәжімеденовв // Аңыз адам. - 2018. - N 20 (16-31 қазан). - Б. 20.
***
Ашықбаев, Е. Жұмекен ішкен шайдың шипасы [Мәтін] / Е. Ашықбаев // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 16 (24-7 сәуір). - Б. 1, 6.
Байбол, Ә. Жұмекен - Эверест [Мәтін] / Ә. Байбол // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан).
Байбол, Ә. Жырың болып төгілемін [Мәтін] / Ә. Байбол // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 1 (1 қаңтар). - Б. 16.
Дәрібайұлы, С. "Бар айтарым: арзан атақ әперме..." [Мәтін] : (ақын Жұмекен Нәжімеденовтің рухына арналады) / С. Дәрібайұлы // Ақиқат. - 2017. - N 12 (желтоқсан). - Б. 129.
Жұмекеннің күнделігі [Мәтін] // Үш қоңыр. - 2018. - N 32 (10 тамыз). - Б. 5.
Жүсіп, Қ. "Жүрегімде бір тамшы қан болса егер..." [Мәтін] / Қ. Жүсіп // Егемен Қазақстан. - 2015. - N 228 (27 қараша). - Б. 6.
Жүсіп, Қ. Жұмекен Нәжімеденовтің ғұмырнамасы [Мәтін] / Қ. Жүсіп // Үш қоңыр. - 2021. - N 26 (2 шілде ). - Б. 2.
Жүсіп, Қ. Жұмекеннің екі дастаны хақында [Мәтін] / Қ. Жүсіп // Алтын ғасыр. - 2015. - N 48 (27 қараша). - Б. 6, 8.
Кеңшілікұлы, А. Жұмекенге оралу [Мәтін] / А. Кеңшілікұлы // Жұлдыз. - 2016. - N 8 (тамыз). - Б. 141.
Кеңшілікұлы, А. Қазақ поэзиясындағы ренессанстық тұлға [Мәтін] / А. Кеңшілікұлы // Үш қоңыр. - 2021. - N 26 (2 шілде ). - Б. 3.
Кеңшілікұлы, А. Қоңыр кездегі кездесу [Мәтін] / А. Кеңшілікұлы // Егемен Қаз-н. - 2017. - N 195 (11 қазан). - Б. 9.
Кеңшілікұлы, А. Мұқағали мен Жұмекен [Мәтін] / А. Кеңшілікұлы // Қазақ әдебиеті. - 2018. - N 5 (9-15 ақпан). - Б. 4.
Құлкенов, М. Бір Жұмекенді ашу үшін жүз Жұмекентанушы қажет [Мәтін] / М. Құлкенов // Жас Алаш. - 2015. - N 94 (26 қараша). - Б. 1, 5.
Қыдыршаев, А. Ақындық өнер тағындағы тұлға [Мәтін] / А. Қыдыршаев // Үш қоңыр. - 2021. - N 1 (8 қаңтар). - Б. 1, 3.
Мәдібай, Қ. Бір керемет дыбыс [Мәтін] / Қ. Мәдібай // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 7.
Мәсімханұлы, Д. "Қара өлеңге өз басым өкшелі етік кигіздім!" [Мәтін] / Д. Мәсімханұлы // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 9.
Нәжімеден, Н. Әнұранның алғашқы шумақтары Арқада жазылды [Мәтін] / Н. Нәжімеден // Нұр Астана. - 2012. - 7 маусым. – Б. 7.
Нәжімеденкеліні, М. Аңыз ақын [Мәтін] / М. Нәжімеденкеліні // Қазақ әдебиеті. - 2016. - N 12 (11-17 наурыз). - Б. 1-5.
Нәжімеденова, С. Жұмекен Нәжімеденовтің "Бақсы" әңгімесіндегі адамгершілік концепциясы [Текст] / С. Нәжімеденова // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы = Вестник КазНУ. Сер.филологическая. - 2009. - №3 (119). – Б. 99.
Нысаналин, А. Қошалақтағы шаңқай түс [Мәтін] / А. Нысаналин // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 8.
Оразалин, Н. Жұмекен - жырдың жаратылысы [Мәтін] / Н. Оразалин // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 1, 5.
Сәрсек, Ж. "Жеті бояу" табиғаты [Мәтін] / Ж. Сәрсек // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 6.
Серікқалиев, З. Темірқазық [Мәтін] / З. Серікқалиев // Үш қоңыр. - 2021. - N 26 (2 шілде ). - Б. 2, 6.
Тұрсынбайұлы, Б. Оқушы жаратылысын көре білген... [Мәтін] : [ақын Ертай Ашықбаевпен әңгіме] // Қазақ әдебиеті. - 2015. - N 47/48 (27 қараша-3 желтоқсан). - Б. 7.
Шамғонов, А. Мен білетін Жұмекен [Мәтін] / А. Шамғонов // Ана тілі. - 2020. - N 48 (26 қараша). - Б. 7.
МАҚАЛ (на рус.языке)
Муханбеткалиева, Т. Мой дедушка [Текст] : [к 80-летию поэта, автора действующего гимна РК Жумекену Нажимеденову] / Т. Муханбеткалиева // Литер. - 2015. - N 222 (26 ноябрь). - С. 22.
Нажимеденова, А. Мечта его сбылась! [Текст] / А. Нажимеденова // Казахстанская правда. - 2011. - 2 декабря. - С. 21.
Электронные ресурсы: Нәжімеденов Жұмекен Сабырұлы (1935-1983) [Электронный ресурс] : [сайт]. – Режим доступа: https://zhumeken.kz – Загл. с экрана.
